Paul Michel Foucault wym. /mi?ɛl fuko/, ur. 15 października 1926 w Poitiers, zm. 25 czerwca 1984 w Paryżu – francuski filozof, historyk i socjolog. W latach 1970–1984 zasiadał w Collège de France na specjalnie stworzonej dla niego katedrze „Historia systemów myślenia”. Uznany przez The Times Higher Education Guide za najczęściej cytowanego autora w naukach humanistycznych w pierwszej dekadzie XXI wieku.
Zazwyczaj łączony z poststrukturalizmem i postmodernizmem, sam odżegnywał się od tych afiliacji, podkreślając przede wszystkim wpływ filozofii Nietzschego na swoją pracę [>>] naukową. Przejął od niego przede wszystkim „genealogiczną” metodę badania, wzorowaną na modelu zastosowanym przez Nietzschego w Z genealogii moralności, i zastosował ją w badaniu „genealogii wiedzy” – odżegnywał się tym samym od teleologicznego rozumienia historii. Swe zainteresowania badawcze kierował w stronę krytycznej analizy instytucji społecznych, takich jak psychiatria, system penitencjarny czy seksualność – dostrzegał w nich nierozerwalną nić łączącą wiedzę z władzą.
Urodził się jako drugie dziecko wybitnego chirurga i profesora anatomii Paula-André Foucaulta oraz Anne-Marie Malapert. Ojciec chciał, by – jak on i dziadek, który także był chirurgiem – został lekarzem.
Po ukończeniu jezuickiego kolegium Saint-Stanislas w Poitiers lata nauki przypadały na okres II wojny światowej – Poitiers znajdowało się początkowo w strefie Vichy, później trafiło pod jurysdykcję niemiecką w 1946 roku wstąpił do renomowanej paryskiej École Normale Supérieure – w ten sposób wstąpił na klasyczną we Francji drogę kariery akademickiej w naukach humanistycznych. Na lata te przypadają dłuższe okresy poważnej depresji oraz próby samobójcze.
Być może to pod wpływem psychiatry, doktora Gaillot, Foucault zainteresował się psychologią. Studia psychologiczne podjął już po uzyskaniu licencjatu z filozofii – ukończył je w 1947 roku miał zatem dyplomy z filozofii, psychologii oraz psychopatologii. Foucault-filozof był uczniem Louisa Althussera; Foucault-psycholog był uczniem Ludwiga Binswangera. W 1949 roku ukończył studia obroną pracy Konstytucja transcendentalności historycznej w Heglowskiej „Fenomenologii ducha”.
Jak wielu innych ze swego środowiska, w 1950 roku wstąpił pod wpływem swojego mentora Althussera do Francuskiej Partii Komunistycznej i był jej członkiem do 1953 według innego źródła przez 5 lat[3] – według historyka Emmanuela Le Roy Ladurie nie uczestniczył jednak nigdy w pracach organizacji partyjnej. Wystąpił z partii, gdy okazało się, że prominentni członkowie partii nie chcą wyciągnąć żadnych konsekwencji z przedostających się wówczas na Zachód informacji o systemie represji stalinowskich.