Niepokojące tematy egzystencji są ośrodkiem rozważań tej bardzo osobistej książki. Przewija się przez nią myśl przewodnia: przeświadczenie o równości "świata i zaświata", obecne u Leśmiana, z którym skądinąd spokrewniony duchowo był Jacek Malczewski. W historii samobójstwa Kleista, w prozie Gombrowicza i Grassa, w znanej Mickiewiczowi mitycznej botanice, w pamiętnikach Chateaubrianda i
opowieściach Edgara Allana Poe Maria Janion śledzi sąsiedztwo świata żyjących i nieznanej "drugiej strony". Okazuje się ono fundamentalną cechą naszej kultury. Przerażenie i piękno stanowią o tragizmie ludzkiej egzystencji, widocznym zwłaszcza w "Mitologii Greków i Rzymian" Zygmunta Kubiaka, o której entuzjastycznie pisze autorka. Tragizm może jednak ulec zawieszeniu - jak w Szekspirowskim "Śnie nocy letniej", o którym mowa jest w innym eseju. Dzienniki osobiste Amiela i Czapskiego ujawniają "myśl nieokreśloną" intymistów. Literatura igra złudzeniami właściwymi nieodmiennie widzeniu i poznaniu. Ale też to literatura stawia przed nami bolesny, szczególnie po XX wieku, dylemat "estetycznego pozoru".(źródło opisu: Wydawnictwo W.A.B., 2007)
Maria Janion ur. 24 grudnia 1926 w Mońkach – polska historyczka literatury, idei i wyobraźni, profesor nauk humanistycznych.
Badaczka polskiej kultury XIX i XX wieku, nauczyciel akademicki, zawodowo związana m.in. z Instytutem Badań Literackich PAN, Uniwersytetem Gdańskim i Uniwersytetem Warszawskim. Wychowawczyni wielu pokoleń polskich humanistów: pisarzy, publicystów, naukowców, wykładowców akademickich, dziennikarzy, wydawców i nauczycieli. Krytyk literacki, znawczyni polskiego i europejskiego romantyzmu. Uzyskiwała członkostwo m.in. PAN i PAU.
|
Home
Książki
[>>] Autorzy
Maria Janion
Maria Janion
44książki
Pisze książki: literatura piękna, powieść historyczna, biografia, autobiografia, pamiętnik, literatura faktu, publicystyka literacka, eseje, informatyka, matematyka, językoznawstwo, nauka o literaturze, nauki społeczne psychologia, socjologia, itd., popularnonaukowa, czasopisma
Oficjalna strona: Przejdź do strony www
Urodzona: 24 grudnia 1926
Polska historyczka i krytyczka literatury, eseistka, znawczyni polskiego oraz europejskiego romantyzmu, profesorka Instytutu Badań Literackich PAN, feministka. Wychowawczyni wielu pokoleń polskich humanistów: pisarzy, publicystów, naukowców, wykładowców akademickich, dziennikarzy, wydawców i nauczycieli.
Do 1945 roku mieszkała w Wilnie, gdzie ukończyła szkołę powszechną i spędziła wojnę. Podczas okupacji radzieckiej uczyła się w szkole średniej, a kiedy do miasta wkroczyli Niemcy, zaczęła uczęszczać na tajne komplety gimnazjalne. Należała do działającego przy AK podziemnego ZHP i była łączniczką. Po wojnie w ramach tzw. akcji repatriacyjnej przyjechała wraz z rodziną do Bydgoszczy.
W 1945 roku zdała eksternistycznie maturę w Toruniu. Jesienią rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie ?ódzkim. Od 1946 roku uczęszczała na prowadzone przez Stefana Żółkiewskiego studium krytycznoliterackie tygodnika "Kuźnica", a od 1947 zaczęła w piśmie tym publikować artykuły i recenzje. W 1947 roku zapisała się do Akademickiego Związku Walki Młodych "Życie", a w 1948 została członkiem zespołu redakcyjnego tygodnika "Wieś". W tym samym roku opublikowała w 2. numerze "Twórczości" pierwszą większą rozprawę naukową napisaną wspólnie z Tadeuszem Drewnowskim pt.: "Zagadnienie fikcji literackiej ze stanowiska socjologicznej teorii literatury". W 1948 roku została zatrudniona w Instytucie Badań Literackich PAN na stanowisku asystenta i pracowała w nim aż do przejścia da emeryturę w 1996 roku. W 1949 roku wstąpiła do PZPR, z której została wykluczona w roku 1979. W tym samym roku przeniosła się do Warszawy, w której mieszka do dziś.
W 1951 roku uzyskała magisterium na Uniwersytecie Warszawskim, w roku akademickim 1951/1952 pracowała tam jako asystent. Tytuł zastępczyni profesora otrzymała w 1954 roku, a w 1955, w IBL – stopień kandydatki nauk filologicznych na podstawie pracy "Lucjan Siemieński, poeta romantyczny", której promotorem był Stefan Żółkiewski. W 1957 roku pełniła funkcje sekretarza naukowego w IBL, w 1957 uzyskała tytuł docentki i od tego czasu do dziś uczestniczy w pracach Rady Naukowej Instytutu. W 1957 roku zaczęła pracować w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Od tego czasu zaczęło się jej wieloletnie kursowanie między Warszawą a Trójmiastem. W 1963 otrzymała tytuł profesorki nadzwyczajnej. W 1964 roku została kierowniczką Pracowni Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej, a w 1968 – Zakładu Historii Literatury XIX wieku. Od 1966 roku uczestniczy w pracach Komitetu Nauk o Literaturze PAN później Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej PAN. Na fali represji marcowych w roku akademickim 1968/1969 została zwolniona z pracy w WSP – władze były szczególnie zaniepokojone jej rosnącym wpływem na młodzież akademicką. Jej wykłady, akcentujące rewolucyjny, wolnościowy aspekt romantyzmu, nieulegające oficjalnej wykładni a także kwestionujące tradycyjne odczytania literackiego kanonu zachęcały studentów do niepokornego, oryginalnego i odważnego myślenia o polskiej literaturze oraz kulturze, co nie mogło się podobać ówczesnym decydentom. Kiedy jednak sytuacja się nieco uspokoiła, po utworzeniu Uniwersytetu Gdańskiego podjęła pracę w tamtejszym Instytucie Filologii Polskiej. W 1973 roku uzyskała tytuł profesorki zwyczajnej. W 1974 zaczęła prowadzić seminaria na Studium Doktoranckim IBL. Od 1979 roku do jego rozwiązania w 1983 należała do Związku Literatów Polskich.
W latach 70. Maria Janion zaangażowała się w działalność podziemną – była m.in. jednym z członków założycieli nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych. Zaczęła krytyczniej podchodzić do narzucanych odgórnie interpretacji i wartościowania polskiej literatury dawnej oraz współczesnej a także do polskiego kultu wojny, żołnierza, bohaterstwa, militarnych zrywów, martyrologii. W 1976 roku opublikowała studium "Wojna i forma", poświęcone właśnie wydanemu "Pamiętnikowi z powstania warszawskiego" Mirona Białoszewskiego, interpretując go jako tekst pokazujący wojnę i powstanie z cywilnej, odmitologizowanej, nieheroicznej perspektywy, co spotkało się z silną krytyką. Oskarżano ją o to, że podobnie jak sam pisarz, szarga narodowe świętości. Jej niezależne sądy, wzrastający autorytet wśród studentów i pracowników naukowych oraz związek z opozycją polityczną sprawił, że stała się persona non grata dla ówczesnych władz. Gdy rozpoczął się solidarnościowy zryw, Janion podpisała list 64 intelektualistów z TKN-u, popierający strajki, apelujący wszakże o działania „bez rozlewu krwi”. W 1981 roku wystąpiła na Kongresie Kultury Polskiej, którego obrady przerwało wprowadzenie stanu wojennego. Apelowała, by ten wielki narodowy zryw, na razie kierujący się głównie emocjami, przekuć w wielką pracę intelektualną. Stan wojenny wstrząsnął nią głęboko.
W latach 80. kontynuowała pracę naukową oraz dydaktyczną, ciągle zawieszona między Gdańskiem i Warszawą. Była twórczynią i współredaktorką serii "Transgresje" – siedem tomów antologii polskich i zagranicznych prac naukowych, tekstów literackich oraz zapisów dyskusji prowadzonych na gdańskich seminariach wyszło w latach 1981-1988. W 1981 podjęła wykłady na Uniwersytecie Warszawskim. W 1982 roku w ramach represji politycznych została zwolniona z Uniwersytetu Gdańskiego. Ponownie zatrudniono ją tam w roku akademickim 1983/1984. Seminaria w Gdańsku prowadziła do roku akademickiego 1989/1990, od tego czasu zajęcia odbywały się już tylko w Warszawie, w ramach Studium Doktoranckiego IBL i umowy z Uniwersytetem Warszawskim. Tuż przed przełomem 1989 roku związała się z nieformalnym stowarzyszeniem opozycyjnym "Reforma i Demokracja".
W latach 90. została członkinią Stowarzyszenia na Rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej, należała też przez pewien czas do Solidarności Pracy i do Unii Pracy. Od 1989 roku należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a od 1991 do Polskiego PEN Clubu. W 1990 została członkinią czynną Polskiej Akademii Umiejętności, w 1991 członkinią korespondentką, a w 1998 – rzeczywistą Polskiej Akademii Nauk. W 1994 roku otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego. Od 1997 do 2004 roku uczestniczyła w pracach jury Nagrody Literackiej Nike, w latach 2000-2004 była jego przewodniczącą. Od 1992 do czerwca 2010 roku kontynuowała otwarte dla wszystkich seminaria, tym razem pod auspicjami Szkoły Nauk Społecznych przy Instytucie Socjologii i Filozofii PAN. Chociaż z regularnych wykładów zrezygnowała, dalej współpracuje z SNS-em i spotyka się ze studentami. W 1996 roku, na swoje siedemdziesięciolecie, otrzymała od uczniów tom "Romantyzm. Janion. Fantazmaty" pod redakcją Doroty Siwickiej oraz Marka Bieńczyka. W 2006 roku zarówno w Warszawie, jak i Krakowie przyjaciele, dawni i obecni uczniowie niezwykle hucznie obchodzili 80. urodziny Marii Janion. Z ofiarowanych jej z tej okazji tekstów powstała imponująca "Księga Janion" Gdańsk, 2007 w opracowaniu Zbigniewa Majchrowskiego i Stanisława Rośka, zawierająca także szczegółową bibliografię jej prac przygotowaną przez Alicję Szałagan, listę doktoratów i prac magisterskich, których była promotorem, "Drzewo Janion", wkładkę z rysunkiem pokazującym wszystkich uczniów oraz uczniów tychże, a także tekst wygłoszony przez Jerzego Pilcha w trakcie obchodów jubileuszu zorganizowanych w Warszawie, w grudniu 2006 roku, w siedzibie "Gazety Wyborczej".
Od 1989 roku Maria Janion aktywnie uczestniczy w życiu społecznym i politycznym odrodzonej Polski. Jest zaangażowana w odrodzenie polskiego feminizmu, zarówno w sensie ruchu intelektualnego, jak i aktywności społecznej. Walczy z przejawami rasizmu, antysemityzmu, homofobii i mizoginii. Wspiera swoim nazwiskiem oraz autorytetem inicjatywy, które w jej opinii zmierzają do uczynienia z Polski państwa prawdziwie demokratycznego, obywatelskiego, otwartego na wielość poglądów i postaw.
Logowań na konto: 407484
