Faszyzm, nacjonalizm, autorytaryzm
Tyt. oryg.: "Fascisme, nazisme, autoritarisme, ".
Philippe Burrin, znakomity historyk genewski, poświęcił dwa eseje faszyzmowi. Uczynił tak z powodów nie tylko profesjonalnych. Czytając tę książkę, mamy wrażenie, że autor czuje gorący oddech faszyzmu na plecach. Dlatego próbuje on uchwycić tajemnicę faszyzmu. Pyta o źródła tej duchowej zarazy, zwłaszcza w Niemczech.
Czy faszyzm - zrodzony w Italii Mussoliniego - był tym samym, co nazizm Hitlera?
Jakie były ich elementy wspólne, a jakie były różne? Na czym polegała koalicja nazizmu z prawicą konserwatywną, która pozwoliła Hitlerowi sięgnąć po władzę? W czym faszyzm odróżnia się od nacjonalizmów XIX wieku? Moc tych pytań, moc różnych wyjaśnień.
Miał faszyzm swoją grozę, swój strach i swoją nędzę. Ale miał też swój urok, czar uwodzicielski, magnetyzm. Szczególnie urzekał młodych, którym oferował bajeczną przyszłość, świat oczyszczony i wolny od brudu. Autor zastanawia się: kim byli naziści? Jak powstała wśród nich myśl o zagładzie Żydów - najbardziej szalonej zbrodni naszych czasów?
Burrin zestawia hitleryzm ze stalinizmem; wskazuje na bliskość rytuałów i technik terroru; pokazuje też odmienności. Fascynujący jest na przykład obraz kultu wodza w obu totalitaryzmach. Nazizm wielokrotnie analizowany przez Burrina to faszyzm potężny. Ale oprócz tego istniał jeszcze faszyzm lilipuci, kolaborancki i satelicki. Autor pokazuje to na przykładzie faszyzmu francuskiego. Opowiada o związkach bliskich faszyzmowi, ale podkreśla, że marszałek P?tain i reżym Vichy to nie były twory faszystowskie, choć zasłużyły na nazwę kolaboracji. Jednak faszyzm był czymś innym. Oprócz wyrażanych idei i klimatu mentalnego miał także swoją wizję narodowego społeczeństwa. Był to "projekt narodowego odrodzenia realizowany poprzez wykluczenie tych wszystkich, którzy ponoszą winę za dekadencję, podziały i kosmopolityzm, oraz poprzez ukształtowanie narodu wyznającego wartości takie, jak wiara, siła i walka, narodu, który pod kierunkiem absolutnego przywódcy i nowej arystokracji stawia sobie za zadanie narzucenie otoczeniu swojej potęgi i dominacji, wyzbywając się przy tym wszelkich ludzkich skrupułów". Ta ważna diagnoza okazuje się nieoczekiwanie aktualna w Europie naszego czasu. Wciąż spotykamy marzycieli politycznych, których powszechna pamięć o faszyzmie realnym zmusza do kamuflowana istoty własnych projektów. [Adam Michnik]
Odpowiedzialność: | Philippe Burrin ; przekł. Oskar Hedemann. |
Seria: | Poleca Adam Michnik |
Hasła: | Autorytaryzm - Europa Faszyzm - Europa Nacjonalizm - Europa |
Adres wydawniczy: | Kraków : Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", cop. 2013. |
Opis fizyczny: | 401, [4] s. ; 20 cm. |
Uwagi: | Bibliogr. s. 399-400. Indeks. |
Skocz do: | Dodaj recenzje, komentarz |
- Wstęp
- PORÓWNANIA
- 1. Reżimy faszystowski i nazistowski
- Autorytarny kompromis
- Pojedynek między partią i Państwem
- Poparcie mas
- Mit wodza
- 2. Polityczna wyobrażeniowość faszyzmu
- 3. Hitler i Stalin
- KRYZYS NAZISTOWSKI
- 4. Kto był nazistą?
- 5. Charyzma i radykalizm
- 6. Przez pryzmat akceptacji
- 7. Hitler, rasa i naród
- 8. Przemoc wrodzona
- 9. Auschwitz
- 10. Niemcy i ludobójstwo
- FRANCJA W GODZINIE PRÓBY
- 11. Podniesiona pięść i wyciągnięte ramię
- Marksistowska przejrzystość i faszystowska scenografia
- Paramilitarny arsenał Weimaru
- Trzy strzałki przeciwko swastyce
- Importowanie podniesionej pięści
- Koszule socjalistów
- Komunistyczny apel poległych
- Obchody organizowane przez Front Ludowy
- Symbol jako substytut rewolucji?
- 12. Magnetyczna siła przyciągania faszyzmu
- Jules Romains i marzenia o demokratycznym "fascio"
- Emmanuel Mounier i "zasługi" faszyzmu
- Bertrand de Jouvenel i nazizm: rywalizacja na rzecz pokoju
- Pierre Drieu La Rochelle i "rozsądny faszyzm"
- Thierry Maulnier i jego rzekomy konflikt z nazizmem
- 13. Francuski faszyzm
- 14. Francja i rządy Vichy w nazistowskiej Europie
- 15. Vichy, od historii do pamięci
- Dwuznaczna i zmieniająca się przeszłość
- "Rekonstrukcja duszy narodowej"
- Żywa pamięć
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)