Harcmistrz Aleksander Kamiński - pedagog, profesor wydziału pedagogiki społecznej Uniwersytetu Łódzkiego i pisarz. Autor Kamieni na szaniec, najsłynniejszej książki czasów okupacji, oraz Zośki i Parasola, dalszego ciągu losów spadkobierców ideałów Rudego, Alka, Zośki - opowieści o Harcerskich Batalionach Armii Krajowej. To jedna z
najsławniejszych postaci polskiego harcerstwa, twórca zuchów, autorytet Szarych Szeregów. W czasie wojny był komendantem Organizacji Małego Sabotażu "Wawer" i redaktorem naczelnym największego pisma podziemnej Europy "Biuletyn Informacyjny". Jest patronem Chorągwi Łódzkiej Związku Harcerstwa Polskiego, a także wielu szkół i drużyn wiernych Braterstwu i Służbie.
Zobacz pełny opis
Odpowiedzialność:
Aleksander Kamiński ; [wstęp, bibliogr. i wybór zdj. Barbara Wachowicz].
Urodzony: 28 stycznia 1903
Zmarły: 15 marca 1978
Pedagog, wychowawca, twórca metody zuchowej, instruktor harcerski, harcmistrz, żołnierz Armii Krajowej oraz jeden z ideowych przywódców Szarych Szeregów.
Po wybuchu wojny ewakuowany we wrześniu 1939 ze Śląska, około 12 września przybył do Warszawy i wszedł w skład Komendy Pogotowia Harcerzy, a po kapitulacji stolicy kierował prowizorycznym domem dziecka dla dzieci osieroconych podczas oblężenia Warszawy.
W konspiracji od października 1939, członek ścisłej Głównej Kwatery „Pasieka” Szarych Szeregów. Od tegoż miesiąca [>>] czynny także w SZP. Inicjator, organizator i następnie redaktor naczelny „Biuletynu Informacyjnego” wydawanego od 5 listopada 1939 tygodniowego organu Okręgu Warszawa-Miasto SZP-ZWZ-AK, a od wiosny 1941 centralnego organu prasowego Komendy Głównej AK, najważniejszego pisma konspiracyjnego w okupowanej Polsce – nakład do 47 tys. egz.. Używał tu pseudonimu „Kaźmierczak”, a od listopada 1942 „Hubert”, a także „Fabrykant”, „Kamyk”. Był także autorem większości artykułów wstępnych w „Biuletynie Informacyjnym”.
Zobacz w Wikiźródłach fragment 46/43 numeru Biuletynu Informacyjnego
Na łamach „Przeglądu Propagandowego” 1943 nr 2 pod pseudonimem „Hubert” zamieścił artykuł „Podstawy ideowe propagandy wojskowej”.
Jednocześnie od kwietnia 1941 po kpt. Zygmuncie Hemplu szef BiP Komendy Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ – Okręg Warszawa AK pod pseudonimem „Faktor”, a od listopada 1942 – „Fabrykant”. Utworzył tu m.in. komórkę „Sztuka”, zajmującą się w środowisku artystycznym inicjowaniem dzieł, rozprowadzanych lub wystawianych już w czasie okupacji teatr kukiełkowy, karykatury, piosenki. Zorganizował i następnie nadzorował prace Komisji Propagandy KOPR, firmującej od wiosny 1942 całość produkcji wydawniczej BiP Komendy Okręgu Warszawa AK. Szefem BiP Komendy Okręgu Warszawa AK pozostawał do czerwca 1944.
Równocześnie od 1941 do wybuchu powstania warszawskiego pod pseudonimem „Hubert” był referentem kontrwywiadu Oddziału II Komendy Głównej ZWZ-AK.
Twórca koncepcji, założyciel i od grudnia 1940 pod pseudonimem „Dąbrowski” komendant główny Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. W tym czasie napisał artykuł „Mały sabotaż” „Biuletyn Informacyjny”, 1 września 1940. Najbardziej znane i widoczne efekty działalności „Wawra” to m.in. rysunki „kotwicy” Polski Walczącej i znaki „V”, antyniemieckie napisy w miejscach publicznych, kolportaż ulotek, gazowanie kin, akcje megafonowe. Osobiście uczestniczył w pierwszej serii takich akcji – w wybijaniu witryn wystawowych fotografów, eksponujących zdjęcia umundurowanych Niemców 5 grudnia 1940.
Autor jednej z najbardziej znanych książek okupowanej Warszawy – „Kamieni na szaniec” – która ukazała się po raz pierwszy w lipcu 1943 pod tytułem „Kamienie na szaniec. Opowiadanie o Wojtku i Czarnym” pod pseudonimem „Juliusz Górecki”. Kamiński napisał książkę na podstawie relacji Tadeusza „Zośki” Zawadzkiego o kolegach z 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej m.in. Janie Bytnarze i Aleksym Dawidowskim, napisanej po akcji pod Arsenałem w kwietniu 1943. Był on również autorem „Wielkiej Gry” wydanie I w 1942 na rozkaz Komendy Głównej AK zostało zniszczone jako dekonspirujące metody walki konspiracyjnej, wydania II nie zdążono rozkolportować z powodu wybuchu powstania warszawskiego, wydanie III – Warszawa 1981 i „Przodownika. Podręcznika dla kierowników oddziałów Zawiszy” cz. 1-2, grudzień 1942, wyd. II 1943, wyd. III 1944.
W kwietniu 1944 został umieszczony przez kontrwywiad Narodowych Sił Zbrojnych na jednej z tzw. list proskrypcyjnych zawierały one nazwiska osób podejrzanych o sympatie lewicowe, działalność komunistyczną i/lub żydowskie pochodzenie. W dokumencie NSZ Aleksander Kamiński został opisany jako „żydofil, który zawsze skłaniał się do skrajnej lewicy-komuny”. Podczas powstania warszawskiego nadal był redaktorem naczelnym „Biuletynu Informacyjnego” wówczas już wydawanego jawnie jako dziennik aż do ostatniego powstańczego numeru z 4 października 1944.
30 września 1944 szef BiP KG AK płk Jan Rzepecki pseudonim Prezes, wystąpił z wnioskiem o awansowanie go do stopnia podporucznika rezerwy WP. Po kapitulacji powstania warszawskiego nie uczestniczył już w działalności konspiracyjnej. Od maja 1945 do 1950 asystent w katedrach pedagogiki społecznej i pedagogiki ogólnej w nowo utworzonym Uniwersytecie ?ódzkim. W 1947 uzyskał stopień doktora filozofii po obronie rozprawy „Metoda harcerska w wychowaniu i nauczaniu szkolnym”.
Nadal czynny w ZHP: od stycznia 1946 był członkiem Komisji Ideologicznej i Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego. Zarządzeniem z 12 stycznia 1946 został powołany w skład Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej, a od marca 1946 był II wiceprzewodniczącym ZHP. W 1947 pozbawiono go tego stanowiska, a w styczniu 1949 usunięto z przyczyn ideologicznych z ZHP. Z początkiem 1950 usunięty został także z Uniwersytetu ?ódzkiego. W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą. Do 1956 był pod obserwacją Urzędu Bezpieczeństwa.
Do pracy harcerskiej powrócił w 1956. Wydarzenia październikowe 1956 przyniosły odnowę i nadzieję na demokratyczne przemiany w kraju. Kamiński uczestniczył w rozmowach na temat sytuacji w harcerstwie i możliwości reaktywowania ZHP. M.in. 26 listopada 1956 spotkał się z grupą instruktorów reprezentujących środowisko krakowskie, finalizujące reaktywowanie ZHP. Ci odmówili mu wsparcia w realizacji jego ówczesnej koncepcji reaktywowania działalności harcerskiej w ramach OHPL, przedstawiając swoje stanowisko i dowody, że jedynym prawidłowym rozwiązaniem jest reaktywowanie ZHP co zresztą uczynili 4 grudnia 1956. Wówczas, na początku grudnia, odbył spotkania z 25 instruktorami przedwojennego ZHP. Udał się z nimi na naradę działaczy OHPL w ?odzi, która przekształcała się w „Ogólnopolską Naradę Działaczy Harcerskich” Krajowy Zjazd Działaczy Harcerskich. Wszedł w skład Naczelnej Rady Harcerskiej, został wybrany Przewodniczącym NRH.
Na stanowisku przewodniczącego RN Kamiński funkcjonował jednak niespełna półtora roku. Ustąpił pod naciskiem sił, które zmierzały do podporządkowania ideologicznego ZHP Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
W 1958 powrócił do pracy na Uniwersytecie ?ódzkim, gdzie od 1962 roku, do 1974 roku kierował Katedrą Pedagogiki Społecznej, osiągając tytuł naukowy profesora. W 1958 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.
Czynny w Związku Nauczycielstwa Polskiego i w Polskim Związku Higieny Psychicznej, członek Komitetu Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych PAN. Na początku lat 70-tych XX w. na zlecenie ówczesnych władz stworzył raport dotyczący skutków ewentualnego wprowadzenia wolnych sobót.
Po przejściu na emeryturę 1973 wrócił do Warszawy.
Zmarł 15 marca 1978. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w kwaterze Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka” A20–1–13. Spoczął więc obok Rudego, Alka i Zośki, tak mu bliskich bohaterów „Kamieni na szaniec”.
5 maja 1991, za pomoc udzieloną w czasie okupacji członkom organizacji harcerzy żydowskich i żydowskiego ruchu oporu, Instytut Jad Waszem pośmiertnie nadał Aleksandrowi Kamińskiemu tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.
22 lutego 2008 w Dniu Myśli Braterskiej, podczas uroczystości związanych z objęciem Honorowym Protektoratem 5 organizacji harcerskich, Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Aleksandra Kamińskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Logowań na konto: 403873
