Opowieść o życiu, pisarstwie i tragicznej śmierci Pisarza-Mędrca, autora nieśmiertelnych SłÃ³wek, którego głos latach w 30. ub. wieku, zawsze śmiały, czasem drastyczny - o edukacji, przemianach obyczajowych, o historii bez łgarstw, upominanie się o tolerancję, o wolność jednostki, brzmi tak współcześnie, jakby wtrącał się do naszych dzisiejszych dyskusji.
Józef Hen, wÅ‚aÅ›ciwie Józef Henryk Cukier ur. 8 listopada 1923 w Warszawie – polski pisarz, publicysta, dramaturg, scenarzysta i reportażysta żydowskiego pochodzenia. UrodziÅ‚ siÄ™ w Warszawie w rodzinie żydowskiej, jako syn Rubina Cukiera 1891-1945 i Ewy z domu Gampel 1894-1975. WychowywaÅ‚ siÄ™ na warszawskim Muranowie, gdzie również chodziÅ‚ do szkoÅ‚y. ZadebiutowaÅ‚ w MaÅ‚ym PrzeglÄ…dzie w 1932; zetknÄ…Å‚ siÄ™ też z Januszem Korczakiem. Po wybuchu II wojny Å›wiatowej, w listopadzie 1939 uciekÅ‚ z Warszawy do Lwowa i wojnÄ™ spÄ™dziÅ‚ w ZwiÄ…zku Radzieckim. PracowaÅ‚ przy budowie szosy [>>] koÅ‚o Kijowa, a potem trafiÅ‚ do Samarkandy w Uzbekistanie. Pomimo dobrej formy fizycznej nie zostaÅ‚ przyjÄ™ty do armii Andersa[1]. W 1944 wstÄ…piÅ‚ do Wojska Polskiego. ByÅ‚ korespondentem wojennym, opublikowaÅ‚ też pierwszy wiersz Å?ódź wierna, tÅ‚umaczony potem m.in. na chiÅ„ski w piÅ›mie GÅ‚os Å»oÅ‚nierza. W czasie wojny straciÅ‚ ojca, zabitego w 1945 w Buchenwaldzie, brata Mojżesza ur. 1920, który zaginÄ…Å‚ w ZSRR oraz siostrÄ™ MirkÄ™ 1917-1942, zabitÄ… przez UkraiÅ„ców na WoÅ‚yniu[2]. WojnÄ™ przeżyÅ‚y matka i siostra Stella ur. 1915. W 1944 zmieniÅ‚ nazwisko na Hen. Zaraz po wojnie byÅ‚ redaktorem tygodnika Å»oÅ‚nierz Polski. UkoÅ„czyÅ‚ szkoÅ‚Ä™ oficerów i dosÅ‚użyÅ‚ siÄ™ stopnia kapitana; sÅ‚użbÄ™ zakoÅ„czyÅ‚ w 1952. Już w 1947 opublikowaÅ‚ pierwszÄ… książkÄ™ Kijów, Taszkent, Berlin. Dzieje włóczÄ™gi, która zostaÅ‚a uznana za obiecujÄ…cy debiut. PisaÅ‚ reportaże, nowele, opowiadania, prozÄ™ historycznÄ… i powieÅ›ci dla dorosÅ‚ych i mÅ‚odzieży, a także scenariusze filmowe, które niekiedy też reżyserowaÅ‚, m.in. Autobusy jak żółwie. Na podstawie jego utworów nakrÄ™cono na poczÄ…tku lat 60. m.in. filmy Krzyż Walecznych, Nikt nie woÅ‚a, KwiecieÅ„ oraz Prawo i pięść. Później sfilmowano też Crimen. ByÅ‚ także autorem scenariusza serialu historycznego Królewskie sny, opublikowanego później także w wersji książkowej. OpublikowaÅ‚ też m.in. na Å‚amach tygodnika Åšwiat. W latach 1967-69 byÅ‚ zajadle atakowany przez Å›rodowisko tzw. "partyzantów". NawiÄ…zaÅ‚ wówczas współpracÄ™ z paryskÄ… "KulturÄ…" Jerzego Giedroycia, w której opublikowaÅ‚ trzy opowiadania pod pseudonimem Korab "Western", "Oko Dajana", "Bliźniak". WydaÅ‚ m.in. powieść dla dzieci BitwÄ™ o Kozi Dwór 1955, nawiÄ…zujÄ…cÄ… częściowo do ChÅ‚opców z Placu Broni Molnára, powieść wojennÄ… KwiecieÅ„1960, dwie autobiograficzne powieÅ›ci tworzÄ…ce cykl "Teatr Heroda" o dojrzewaniu tuż przed II wojnÄ… Å›wiatowÄ… i podczas oblężenia Warszawy w 1939 roku "Przed wielkÄ… PauzÄ…" i "Opór", liczne zbiory opowiadaÅ„, w tym Krzyż Walecznych 1964, literaturÄ™ historycznÄ… Crimen. Opowieść jarmarczna 1975 oraz tomy esejów Nie bojÄ™ siÄ™ bezsennych nocy 1987 i wspomnieÅ„ Nowolipie 1991. InnÄ… pozycjÄ… w jego dorobku sÄ… beletryzowane biografie, wÅ›ród nich Ja, MichaÅ‚ z Montaigne 1978 – panorama XVI-wiecznej Europy ujÄ™ta na tle życiorysu francuskiego pisarza, myÅ›liciela i eseisty Michela de Montaigne, oraz BÅ‚azen - wielki mąż 1998 – obszerny szkic postaci i wielostronnej dziaÅ‚alnoÅ›ci Tadeusza Boya-Å»eleÅ„skiego, przetykany refleksjami autora na temat epoki, która byÅ‚a jego dzieciÅ„stwem powieść ta miaÅ‚a już trzy wydania. Hen przez lata doczekaÅ‚ siÄ™ kilkunastu tÅ‚umaczeÅ„, w tym na czeski, niemiecki, francuski i rosyjski. Przez dÅ‚ugie lata do 1982 byÅ‚ dziaÅ‚aczem ZwiÄ…zku Literatów Polskich. ByÅ‚ też czÅ‚onkiem komitetu wyborczego WÅ‚odzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005. Jest czÅ‚onkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Mieszka w Warszawie. Z małżeÅ„stwa z IrenÄ… z domu Lebewal ur. 1922 ma dwoje dzieci: MagdalenÄ™ ur. 1950 i Macieja ur. 1955.